Tri thức bản địa là gì? Các công bố khoa học về Tri thức bản địa
Tri thức bản địa là những hiểu biết tích lũy qua nhiều thế hệ từ môi trường tự nhiên và xã hội. Đặc điểm nổi bật của tri thức này là tính hệ thống, bối cảnh và khả năng thích ứng. Nó đóng vai trò quan trọng trong bảo tồn đa dạng sinh học, quản lý tài nguyên thiên nhiên và y học cổ truyền. Tuy nhiên, tri thức bản địa đang đối mặt với thách thức từ toàn cầu hóa và biến đổi khí hậu, nhưng đồng thời tạo ra cơ hội như tích hợp với khoa học, giáo dục và chính sách hỗ trợ. Bảo tồn và phát huy tri thức bản địa đòi hỏi sự hợp tác giữa các bên liên quan.
Giới Thiệu Về Tri Thức Bản Địa
Tri thức bản địa là một khái niệm để chỉ những hiểu biết, kỹ năng và tri thức được tích luỹ và phát triển qua nhiều thế hệ nhờ vào việc sinh sống và tương tác trực tiếp với môi trường tự nhiên và xã hội xung quanh. Đây là một phần quan trọng của di sản văn hóa của nhiều quốc gia và cộng đồng trên khắp thế giới.
Đặc Điểm Của Tri Thức Bản Địa
Tri thức bản địa thường không được ghi chép lại bằng văn bản mà được truyền miệng qua các thế hệ. Nó có các đặc điểm chính như:
- Tính hệ thống: Tri thức bản địa là một hệ thống học tập và hiểu biết phức tạp, bao gồm cả thực hành và lý thuyết áp dụng trong đời sống hàng ngày.
- Tính bối cảnh: Tri thức này gắn liền với bối cảnh địa phương cụ thể, liên quan đến các yếu tố như văn hóa, môi trường và khía cạnh xã hội của cộng đồng.
- Tính linh hoạt và thích ứng: Chủ yếu dựa vào kinh nghiệm thực tiễn, tri thức bản địa thường linh hoạt và có khả năng thích ứng với những thay đổi.
Vai Trò Của Tri Thức Bản Địa Trong Xã Hội Hiện Đại
Tri thức bản địa đóng vai trò quan trọng trong rất nhiều lĩnh vực, từ bảo tồn đa dạng sinh học, quản lý tài nguyên thiên nhiên đến y học cổ truyền và phát triển bền vững.
- Bảo tồn đa dạng sinh học: Tri thức bản địa cung cấp thông tin quan trọng về các loài thực vật và động vật, góp phần bảo tồn và sử dụng bền vững hệ sinh thái.
- Quản lý tài nguyên thiên nhiên: Kinh nghiệm và kỹ năng truyền thống trong việc quản lý nguồn nước, đất đai và môi trường giúp quản lý hiệu quả tài nguyên thiên nhiên.
- Y học cổ truyền: Nhiều phương pháp chữa bệnh truyền thống đã được chứng minh là hiệu quả và đang được khám phá thêm trong nền y học hiện đại.
Thách Thức Và Cơ Hội Trong Việc Bảo Tồn Tri Thức Bản Địa
Việc bảo tồn và phát triển tri thức bản địa đang phải đối mặt với nhiều thách thức như toàn cầu hóa, đô thị hóa và biến đổi khí hậu. Đồng thời, cũng mở ra nhiều cơ hội trong việc:
- Tích hợp với kiến thức khoa học: Sự kết hợp giữa tri thức bản địa và khoa học hiện đại có thể dẫn đến những phát hiện mới mẻ và cải tiến trong nhiều lĩnh vực.
- Giáo dục và truyền thông: Nâng cao nhận thức của cộng đồng về tầm quan trọng của tri thức bản địa thông qua các chương trình giáo dục và truyền thông.
- Chính sách hỗ trợ: Tạo ra các chính sách bảo vệ quyền lợi và tri thức của cộng đồng cũng như thúc đẩy sự phát triển bền vững.
Kết Luận
Tri thức bản địa không chỉ là một phần của di sản văn hóa mà còn là nguồn tài nguyên quý giá góp phần vào sự phát triển bền vững của xã hội. Để đạt được điều này, việc bảo tồn và phát huy tri thức bản địa cần sự phối hợp từ nhiều phía, từ chính phủ, cộng đồng địa phương đến các tổ chức quốc tế.
Danh sách công bố khoa học về chủ đề "tri thức bản địa":
Tri thức bản địa của dân tộc Dao khu vực miền núi phía Bắc trong việc lựa chọn đất đai, địa hình canh tác và hệ thống cây trồng
Normal 0 false false false MicrosoftInternetExplorer4 Trong quá trình lao động, dân tộc Dao ở khu vực miền núi phía Bắc đã đúc kết được nhiều kinh nghiệm và đạt những thành quả ở nhiều lĩnh vực. Đặc điểm nổi bật trong thế ứng xử văn hóa với môi trường tự nhiên của người Dao là luôn vượt qua khó khăn, linh hoạt và có khả năng thích ứng văn hóa cao. Tùy theo điều kiện tự nhiên, môi trường sinh thái, người Dao đã tích lũy được một kho tàng rất phong phú về tri thức dân gian trong việc lựa chọn đất đai, địa hình canh tác và các giống cây trồng phù hợp.
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Table Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0in 5.4pt 0in 5.4pt;
mso-para-margin:0in;
mso-para-margin-bottom:.0001pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:10.0pt;
font-family:"Times New Roman";
mso-ansi-language:#0400;
mso-fareast-language:#0400;
mso-bidi-language:#0400;}
#tri thức bản địa #canh tác #hệ thống cây trồng #dân tộc Dao
Kiến thức bản địa về loài Đảng sâm (Codonopsis javanica (Blume) Hook. f. ) của cộng đồng người Cơ tu ở huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam
Đảng sâm (Codonopsis javanica (Blume) Hook. f. ) là một loài dược liệu quý, có giá trị kinh tế và bảo tồn cao. Nghiên cứu này được thực hiện nhằm tổng hợp các kinh nghiệm của người dân Cơ Tu về loài Đảng sâm để các biện pháp bảo tồn và phát triển bền vững loài này trong tương lai. Nghiên cứu đã sử dụng phương pháp điều tra nhanh có sự tham gia của cộng đồng (phỏng vấn hộ và phỏng vấn chuyên sâu) kết hợp với đánh giá các mô hình trồng Đảng sâm trên thực địa. Kết quả nghiên cứu cho thấy phần lớn người dân tộc Cơ Tu có cuộc sống gắn liền với cây Đảng sâm từ nhiều đời nay, trong số họ đang lưu truyền rất nhiều kinh nghiệm và kiến thức có giá trị trong việc nhận biết về đặc điểm sinh thái và phân bố, cách thức khai thác, sử dụng, gây trồng và chăm sóc loài Đảng sâm phù hợp với điều kiện tự nhiên ở các xã miền núi ở huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam.
ABSTRACTThe Codonopsis javanica is a precious medicinal species with high conservation and economic values. This research was implemented to synthesize Co Tu people's experiences in sustainable conservation and development measures of the Codonopsis javanica in the future. The Participatory Rapid Appraisal (household interview and in-depth interview) method and plants evaluation in the field method were used. Results show that the life of Co Tu ethnic peopleassociated with this species for many generations. Many of them have a lot of valuable knowledge and experience in identifying the ecological characteristics and species distribution, exploiting, using, cultivating and planting the Codonopsis javanica that in accordance with local conditions in mountainous communes of Tay Giang district, Quang Nam province.
#Codonopsis javanica Blume #indigenous knowledge #distribution #cultivation #Tay Giang #Đảng sâm #kiến thức bản địa #phân bố #gây trồng #Tây Giang
ĐÁNH GIÁ BƯỚC ĐẦU VỀ KIẾN THỨC VÀ THÁI ĐỘ VỀ HOẠT ĐỘNG BÁN KHÁNG SINH CỦA NGƯỜI BÁN THUỐC TẠI CƠ SỞ BÁN LẺ THUỐC TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN HOÀN KIẾM THÀNH PHỐ HÀ NỘI, NĂM 2023
Tạp chí Y học Cộng đồng - Tập 64 Số 5 - 2023
Mục tiêu nghiên cứu: Đánh giá kiến thức và thái độ của người bán thuốc (NTB) tại cơ sở bán lẻ thuốc (CSBLT) trên địa bàn quận Hoàn Kiếm năm 2023.
Đối tượng: Người bán thuốc tại cơ sở bán lẻ thuốc.
Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả cắt ngang, phỏng vấn NBT bằng bộ câu hỏi phỏng vấn xác định điểm kiến thức, thái độ về các hoạt động liên quan tới hoạt động kháng sinh.
Kết quả: NBT có kiến thức tốt đạt 84,95% điểm trung bình là 14,72±2,17 trên 18 điểm tối đa; NBT được tập huấn có kiến thức tốt hơn NBT chưa được tập huấn hay không nhớ được tập huấn; 93,55% NBT có kiến thức về việc cần khuyên khách hàng đi gặp bác sĩ để có đơn thuốc kháng sinh (KS); Tỉ lệ NBT có kiến thức về Kháng kháng sinh (KKS) đạt 97,85%. Về thái độ của NBT với hoạt động liên quan tới KS có 59,14% có thái độ phù hợp và 40,86% có thái độ chưa phù hợp về thực trạng sử dụng thuốc kháng sinh trong cộng đồng, điểm trung bình đạt 27,46±2,70 trên tổng điểm 40.
Kết luận: Phần lớn NBT tại CSBLT có kiến thức và thái độ tốt với hoạt động sử dụng KS trong cộng đồng; Nhóm được tập huấn về kiến thức kháng sinh có điểm kiến thức tốt hơn các nhóm không được tập huấn.
#Người bán thuốc #thuốc kháng sinh #bán thuốc kháng sinh không đơn.
KHẢO SÁT THỰC TRẠNG BÁN LẺ THUỐC DỰA TRÊN TÌNH HUỐNG MUA THUỐC KÊ ĐƠN TẠI CÁC NHÀ THUỐC TƯ NHÂN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CỦ CHI, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Tạp chí Y học Việt Nam - Tập 507 Số 2 - 2021
Đặt vấn đề: Nghiên cứu được thực hiện nhằm có được cái nhìn tổng quan về thực trạng bán lẻ thuốc của nhân viên bán hàng (NVBH) trên địa bàn huyện Củ Chi, từ đó đề ra các giải pháp phù hợp nhằm nâng cao chất lượng cung ứng thuốc cho cộng đồng. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu cắt ngang mô tả quan sát trực tiếp NVBH đang làm việc tại 279 nhà thuốc tư nhân trên địa bàn huyện Củ Chi từ 11/2020 – 06/2021 và thu thập kết quả nghiên cứu gồm đặc điểm NVBH, kết quả giao dịch của NVBH dựa trên việc đóng vai khách hàng với tình huống yêu cầu mua thuốc nhỏ mắt kê đơn Tobradex. Kết quả: Khảo sát 317 nhân viên bán hàng với tỷ lệ nam: nữ 1: 3,3; độ tuổi trung bình 33,58 ± 6,80 tuổi; 60,9% là dược sĩ trung học; 69,4% chưa từng tham gia bất kỳ lớp tập huấn về kỹ năng bán lẻ thuốc và 30,3% chưa từng tham gia lớp đào tạo, cập nhật kiến thức về GPP. Về kết quả giao dịch, 47,0% NVBH không yêu cầu trình đơn thuốc khi được yêu cầu bán thuốc Tobradex, trong đó 97,3% đồng ý cung cấp sản phẩm gồm 57,7% thay thế Tobradex bằng một thuốc kê đơn khác; 28,9% bán Tobradex đúng yêu cầu và 10,7% bán Tobradex kèm thuốc khác. Kết luận: Nghiên cứu cho thấy thực trạng thực hiện nguyên tắc GPP của NVBH tại các nhà thuốc tư nhân trên địa bàn huyện Củ Chi còn nhiều bất cập. Vì vậy, cần nâng cao kiến thức, kỹ năng của NVBH và thúc đẩy việc thực hiện nghiêm túc nguyên tắc GPP tại các nhà thuốc cộng đồng.
#bán lẻ thuốc #dược sĩ cộng đồng #nhà thuốc tư nhân #thuốc kê đơn #Tobradex
KIẾN THỨC BẢN ĐỊA CỦA NGƯỜI KOR TRONG BẢO TỒN VÀ PHÁT TRIỂN LOÀI QUẾ TRÀ BỒNG Ở TỈNH QUẢNG NGÃI: INDIGENOUS KNOWLEDGE OF KOR PEOPLE IN CONSERVATION AND DEVELOPMENT OF TRA BONG CINNAMON SPECIES IN QUANG NGAI PROVINCE
Trà Bồng là một trong những huyện miền núi nằm ở phía Tây bắc của tỉnh Quảng Ngãi, là nơi phân bố tự nhiên của cây Quế (Cinnamomum cassia BL), là một loài cây lâm nghiệp đặc sản, có giá trị kinh tế và bảo tồn cao. Nghiên cứu này được thực hiện nhằm tổng hợp các kinh nghiệm và bổ sung thêm kiến thức bản địa của người Kor trong việc bảo tồn và phát triển bền vững loài Quế bản địa ở huyện Trà Bồng, tỉnh Quảng Ngãi. Nghiên cứu đã áp dụng phương pháp PRA kết hợp với đánh giá các mô hình trồng Quế trên thực địa. Kết quả nghiên cứu cho thấy người Kor có nhiều kinh nghiệm trong việc nhận biết đặc điểm hình thái, chọn cây Quế mẹ lấy hạt giống và gây trồng phù hợp với điều kiện thực tế tại địa phương. Những kiến thức bản địa của người Kor có giá trị, cần được duy trì, phát huy và kết hợp với kiến thức khoa học tiên tiến là cơ sở quan trọng cho việc lưu trữ, bảo tồn và cải thiện giống Quế bản địa Trà Bồng trong tương lai.
ABSTRACT
Tra Bong is one of mountainous districts in the Northwest of Quang Ngai province, where Cinnamon (Cinnamomum cassia BL), a special forestry tree, is distributed naturally with high economic and conservation value. This research aimed to synthesize experience and supplement indigenous knowledge of Kor people in conservation and sustainable development of native Cinnamon species in Tra Bong district of Quang Ngai province. The research has applied PRA method in combination with assessment of cinnamon cultivation models in the field. The research results showed that Kor people have had a lot of experience in recognizing morphological characteristics, selecting mother Cinnamon trees for seeds and planting native Cinnamon in accordance with local real conditions. The valuably indigenous knowledge of Kor people, which needs to be maintained, promoted and combined with advanced scientific knowledge, is an important basis for storing, conserving and improving Tra Bong Cinnamon species in the future.
#Bảo tồn #Kiến thức bản địa #Người Kor #Phát triển bền vững #Quế Trà Bồng #Conservation #Indigenous knowledge #Kor people #Sustainable development #Tra Bong Cinnamon
TRI THỨC BẢN ĐỊA TRONG LAO ĐỘNG SẢN XUẤT CỦA NGƯỜI CƠ HO SRÊ Ở HUYỆN DI LINH, TỈNH LÂM ĐỒNG
Tạp chí Khoa học Xã hội, Nhân văn và Giáo dục Trường Đại học Sư phạm - Đại học Đà Nẵng - Tập 4 Số 1 - Trang 6-11 - 2014
Cơ Ho là tộc người có dân số đông ở Lâm Đồng, bao gồm nhiều nhóm địa phương: Srê, Nộp, Cơ Dòn, Chil, Lạch, T’ring. Dựa trên nguồn tư liệu thu thập tại địa bàn xã Gung Ré, huyện Di Linh, tỉnh Lâm Đồng, bài viết này tập trung nghiên cứu tri thức bản địa của người Cơ Ho Srê nhằm góp thêm những thông tin về kinh nghiệm sản xuất của tộc người Cơ Ho tại một địa bàn cụ thể.
#knowledge; K’ho Sre; Lamdong; experience.
TRI THỨC BẢN ĐỊA CỦA CỘNG ĐỒNG NGƯỜI BAHNAR, JRAI TẠI TỈNH GIA LAI VỀ KHAI THÁC VÀ SỬ DỤNG LOÀI THIÊN MÔN CHÙM (ASPARAGUS RACEMOSUS WILLD.) LÀM THUỐC CHỮA BỆNH: INDIGENOUS KNOWLEDGE OF THE BAHNAR AND JRAI COMMUNITIES IN GIA LAI PROVINCE ABOUT THE EXPLOITATION AND USE OF ASPARAGUS RACEMOSUS WILLD. AS MEDICINES
Thiên môn chùm (Asparagus racemosus Willd.) là một trong các loài cây thuốc bản địa có tiềm năng cần ưu tiên bảo tồn và phát triển tại tỉnh Gia Lai. Cho đến nay, tại Việt Nam chưa có đề tài nghiên cứu tri thức bản địa về khai thác và sử dụng Thiên môn chùm. Đề tài nghiên cứu này nhằm sưu tầm và tư liệu hóa tri thức bản địa của cộng đồng Bahnar và Jrai về các bài thuốc dân gian có thành phần Thiên môn chùm, đồng thời đề xuất giải pháp bảo tồn và phát triển, khai thác và sử dụng loài cây này tại địa phương. Đề tài đã sử dụng phương pháp nghiên cứu thực vật dân tộc học của Gary J. Martin (2002) để thu tập các thông tin, dữ liệu cần thiết. Kết quả cho thấy: người Bahnar và Jrai có nhiều kinh nghiệm trong khai thác, sử dụng Thiên môn chùm làm thuốc chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Nghiên cứu đã sưu tầm được 15 bài thuốc có thành phần Thiên môn chùm được cộng đồng Bahnar, Jrai sử dụng để chữa trị 10 nhóm bệnh khác nhau, đặc biệt là cho phụ nữ sau khi sinh con. Trên cơ sở phân tích các mối đe dọa và nguyên nhân của từng vấn đề, nghiên cứu đã đề xuất được các giải pháp bảo tồn và phát triển các giá trị tài nguyên hiện có.
Từ khóa: Tri thức bản địa, Thiên môn chùm, Bahnar, Jrai, Gia Lai
ABSTRACT
Thien mon chum (Asparagus racemosus Willd.) is one of the indigenous medicinal plants which is potential to be prioritized for conservation and development in Gia Lai province. So far, there have not been any research projects on indigenous knowledge about exploiting and using Thien Mon chum. This research topic aims to collect and document indigenous knowledge of Bahnar and Jrai communities about folk remedies containing compositions of Thien mon chum, simultaneously proposes solutions to preserve and develop, exploit and use this plant. The research used the ethnographic plant research method of Gary J. Martin (2002) to collect necessary information and data. The research results showed that the Bahnar and Jrai people have much experience in exploiting and using Thien mon chum as medicine and community healthcare. In addition, the research has collected 15 remedies containing Thien mon chum compositions used by Bahnar and Jrai communities to treat 10 different groups of diseases, especially for women after giving birth. Based on the analysis of threats and causes of each issue, the research proposes solutions to preseve and develop available resource values.
Keywords: Indigenous knowledge, Asparagus racemosus, Bahnar, Jrai, Gia Lai
#Indigenous knowledge #Asparagus racemosus #Bahnar #Jrai #Gia Lai #Tri thức bản địa #Thiên môn chùm
Tri thức bản địa trong việc khai thác, sử dụng và bảo vệ tài nguyên rừng của người Giáy
Bài viết này tìm hiểu về tri thức bản địa liên quan đến hoạt động khai thác,sử dụng và bảo vệ rừng của người Giáy tại xã Làng Giàng, huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai. Đólà những tri thức liên quan đến việc khai thác, sử dụng và bảo vệ tài nguyên rừng của ngườiGiáy ở quá khứ và hiện tại. Trên cơ sở đó, bài viết gợi ra một số vấn đề cho các nhà quản lý địaphương cũng như cho cộng đồng người Giáy tại địa bàn, làm thế nào để vận dụng những trithức bản địa đó một cách hiệu quả nhất trong việc khai thác, sử dụng và bảo vệ tài nguyênrừng. Qua đó, vừa góp phần cải thiện đời sống cho cộng đồng dân cư, nâng cao hiệu quả hoạtđộng sinh kế cũng như việc phổ biến và phát triển những giá trị của văn hóa truyền thống củangười Giáy tại địa phương.
#Tri thức địa phương #tri thức bản địa #người Giáy #rừng
Tổng số: 14
- 1
- 2